ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΟΥ ΝΟΟΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΧΡΙ ΤΙΝΟΣ ΕΧΕΙ ΤΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑΝ ΤΟΥ ΚΙΝΗΣΑΙ ΤΑΣ ΙΔΙΑΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΕΝ ΤΗι ΔΙΑΦΟΡΑι ΤΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ. ΚΑΙ ΤΙΣ Ο ΤΗι ΦΥΣΕΙ ΔΕΔΟΜΕΝΟΣ ΟΡΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΙΝΟΣ ΜΕΧΡΙ ΕΞΟΥΣΙΑΖΕΙΣ ΕΝ ΑΥΤΗι ΠΡΟΣΕΥΧΕΣΘΑΙ ΚΑΙ ΟΝ ΔΙΑΒΑΙΝΟΥΣΗΣ ΟΡΟΝ, ΜΗ ΕΙΝΑΙ ΤΑΥΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗΝ, ΕΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣΗΓΟΡΙΑι ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΛΕΓΕΤΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΥΜΕΝΟΝ
Δόξα τω εκχέοντι πλουσίως τάς εαυτού δωρεάς εν τοις ανθρώποις, ότι, σαρκικούς όντας, εποίησεν αυτούς λειτουργείν αυτώ εν τάξει των ασωμάτων φύσεων και κατηξίωσε την των χοικών φύσιν λαλήσαι περί τοιούτων μυστηρίων, και μάλιστα αμαρτωλούς, καθ' ημάς, τους μη όντας άξιους, μήτε ακούσαι τοιούτων λόγων, αλλά τη χάριτι αυτού διήνοιξε την πώρωσιν της καρδίας ημών, του κατανοήσαι εκ της θεωρίας των Γραφών και διδαχής των μεγάλων Πατέρων.
Ου γαρ ηξιώθην εξ οικείου αγώνος έχειν πείραν ενός εκ χιλίων, ων εν ταίς εμαίς χερσί διεθέμην, και μάλιστα εν τώδε τω συγγράμματι, όπερ μέλλω εκθέσθαι, προς ερεθισμόν και φωτισμόν των ψυχών ημών και των εντυγχανόντων αυτώ, ίσως αν εξυπνισθώσι προσεγγίσαι τη εργασία εξ επιθυμίας τούτου.
Άλλο εστίν η ηδονή της προσευχής και έτερον εστίν η θεωρία της προσευχής, τιμιωτέρα δε της πρώτης η δευτέρα,όσον ο τέλειος άνθρωπος του ατελούς παιδιού. Ενίοτε εφηδύνονται οι στίχοι εν τω στόματι και στιχολογία αναρίθμητος γίνεται ενός στίχου εν τη προσευχή, μη συγχωρούσα έπ' άλλον στίχον δραμείν και κόρον ουκ οίδεν.
Ενίοτε δε εκ της προσευχής τίκτεται θεωρία τις και την προσευχήν των χειλέων εκκόπτει και γίνεται εκείνος τη θεωρία σώμα άπνουν, εκπεπληγμένος. Το τοιούτον λέγομεν την της προσευχής θεωρίαν, και ουχί καθώς οι άφρονες λέγουσιν, είδος τίνος και μορφήν η σχήμα φαντασθέν
Και πάλιν εν τη θεωρία ταύτης της προσευχής μέτρον εστί και διάκρισις χαρισμάτων και μέχρι τούτου προσευχή εστί. Διότι ούπω διέβη η διάνοια, του μη είναι προσευχήν, όπερ εστίν υψηλότερον αυτής. Αι γαρ κινήσεις της γλώττης και της καρδίας εν προσευχή κλείδες είσι, τα μέντοι μετά ταύτα, είσοδος εις τα ταμεία. Παυσάσθω ενταύθα πάν στόμα και πάσα γλώσσα και καρδία, η των λογισμών ταμειουχος, και νους ο των αισθήσεων κυβερνήτης, και η διάνοια, το ταχυπετές όρνεον και αναιδέστατον, και πάσα τούτων μηχανή παυσάσθω. Κανταύθα μενέτωσαν οι ζητούντες, διότι παρέστη ο οικοδεσπότης.
Δόξα τω εκχέοντι πλουσίως τάς εαυτού δωρεάς εν τοις ανθρώποις, ότι, σαρκικούς όντας, εποίησεν αυτούς λειτουργείν αυτώ εν τάξει των ασωμάτων φύσεων και κατηξίωσε την των χοικών φύσιν λαλήσαι περί τοιούτων μυστηρίων, και μάλιστα αμαρτωλούς, καθ' ημάς, τους μη όντας άξιους, μήτε ακούσαι τοιούτων λόγων, αλλά τη χάριτι αυτού διήνοιξε την πώρωσιν της καρδίας ημών, του κατανοήσαι εκ της θεωρίας των Γραφών και διδαχής των μεγάλων Πατέρων.
Ου γαρ ηξιώθην εξ οικείου αγώνος έχειν πείραν ενός εκ χιλίων, ων εν ταίς εμαίς χερσί διεθέμην, και μάλιστα εν τώδε τω συγγράμματι, όπερ μέλλω εκθέσθαι, προς ερεθισμόν και φωτισμόν των ψυχών ημών και των εντυγχανόντων αυτώ, ίσως αν εξυπνισθώσι προσεγγίσαι τη εργασία εξ επιθυμίας τούτου.
Άλλο εστίν η ηδονή της προσευχής και έτερον εστίν η θεωρία της προσευχής, τιμιωτέρα δε της πρώτης η δευτέρα,όσον ο τέλειος άνθρωπος του ατελούς παιδιού. Ενίοτε εφηδύνονται οι στίχοι εν τω στόματι και στιχολογία αναρίθμητος γίνεται ενός στίχου εν τη προσευχή, μη συγχωρούσα έπ' άλλον στίχον δραμείν και κόρον ουκ οίδεν.
Ενίοτε δε εκ της προσευχής τίκτεται θεωρία τις και την προσευχήν των χειλέων εκκόπτει και γίνεται εκείνος τη θεωρία σώμα άπνουν, εκπεπληγμένος. Το τοιούτον λέγομεν την της προσευχής θεωρίαν, και ουχί καθώς οι άφρονες λέγουσιν, είδος τίνος και μορφήν η σχήμα φαντασθέν
Και πάλιν εν τη θεωρία ταύτης της προσευχής μέτρον εστί και διάκρισις χαρισμάτων και μέχρι τούτου προσευχή εστί. Διότι ούπω διέβη η διάνοια, του μη είναι προσευχήν, όπερ εστίν υψηλότερον αυτής. Αι γαρ κινήσεις της γλώττης και της καρδίας εν προσευχή κλείδες είσι, τα μέντοι μετά ταύτα, είσοδος εις τα ταμεία. Παυσάσθω ενταύθα πάν στόμα και πάσα γλώσσα και καρδία, η των λογισμών ταμειουχος, και νους ο των αισθήσεων κυβερνήτης, και η διάνοια, το ταχυπετές όρνεον και αναιδέστατον, και πάσα τούτων μηχανή παυσάσθω. Κανταύθα μενέτωσαν οι ζητούντες, διότι παρέστη ο οικοδεσπότης.
